Blootstelling aan geluid van weg- en treinverkeer; wijken en buurten 2016

INHOUDSOPGAVE

1. Toelichting

2. Definities en verklaring van symbolen

3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen

4. Bronnen en methoden

5. Meer informatie

6. TOELICHTING

De cijfers in deze tabel zijn gebaseerd op geluidkaarten die zijn gepubliceerd op de Atlas Leefomgeving van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De tabel bevat het percentage aan geluid blootgestelde mensen (per blootstellingscategorie, gemeten in decibellen) voor wegverkeer en treinverkeer. De cijfers zijn beschikbaar naar geheel etmaal (“Lden”) en nacht (“Lnight”) op buurt-, wijk- en gemeenteniveau.

De cijfers moeten met voorzichtigheid worden gebruikt. Bij het opstellen van de geluidkaarten wordt gepoogd de werkelijkheid zo goed mogelijk te benaderden, maar de cijfers blijven inschattingen van de werkelijke geluidbelasting en kunnen lokaal afwijken. Hoewel de percentages zijn gegeven met één decimaal nauwkeurigheid is de decimaal slechts indicatief en alleen gegeven om bij een berekening tot een correcte afronding te kunnen komen. De kaarten en daarmee deze tabel zijn niet geschikt om aan (wettelijke) normen voor geluid te toetsen, maar geven een indicatie van de geluidbelasting en -blootstelling en zijn bedoelt als screeningsinstrument.

Gegevens beschikbaar vanaf: 2016

Status van de cijfers: Definitief

Wijzigingen per 14-04-2020: Geen, dit is een nieuwe tabel.

Wanneer komen er nieuwe cijfers? Elke vijf jaar komen nieuwe cijfers beschikbaar. De volgende update wordt medio 2022 verwacht, met cijfers over het jaar 2021.

2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN

Definities:

dB Afkorting van decibel. De sterkte van geluid wordt uitgedrukt in decibellen en wordt vaak gewogen naar frequentie. Geluid wordt gekenmerkt door sterkte en toonhoogte. We nemen midden- en hoge tonen beter waar dan lage en zeer hoge tonen van eenzelfde sterkte. Met deze gevoeligheid van het oor wordt rekening gehouden door het toepassen van een zogenaamd A-filter. Dit werd aangegeven als dB(A). Tegenwoordig laat men de A veelal in de eenheid weg en is de afkorting gewoon dB. Een verandering van 3 dB kunnen we maar net horen. Een verschil van 5 dB is goed waarneembaar. En een geluid met een 10 dB lager niveau horen we als half zo luid.

Lden Lden betekent ‘Lday-evening-night' en is de huidige wettelijke geluidmaat voor de geluidbelasting, waarbij het geluid in de avond en de nacht zwaarder telt dan het geluid overdag. De Lden wordt bepaald door eerst de gemiddelde geluidniveaus tijdens de dag (7-19 uur), de avond (19-23 uur) en de nacht (23-7 uur) vast te stellen. De geluidniveaus voor de avond en nacht worden verhoogd met respectievelijk 5 en 10 dB. Vervolgens wordt het gemiddelde geluidniveau voor het gehele etmaal vastgesteld. Deze maat gaat uit van het feit dat geluid tijdens de avond, en in nog sterkere mate in de nacht, hinderlijker is dan overdag.

Lnight De Lnight is de huidige wettelijke geluidmaat voor de geluidbelasting in de nacht (23-7 uur) en is onderdeel van de Lden.

Geluid van spoorwegen De berekende geluidblootstelling veroorzaakt door treinen op het hoofdspoorwegennet in Nederland. Als hoofdspoorweg geldt ongeveer het spoorwegnet zoals dat momenteel voor het treinverkeer wordt gebruikt.

Geluid van wegverkeer De berekende geluidblootstelling veroorzaakt door voertuigen (autos en vrachtautos) op alle (verharde) wegen in Nederland. Als wegennetwerk is het Nationaal Wegen Bestand gebruikt. Het Nationaal Wegen Bestand (NWB) is een digitaal geografisch bestand van nagenoeg alle wegen in Nederland. Opgenomen zijn alle wegen die worden beheerd door wegbeheerders als het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen, echter alleen voor zover deze zijn voorzien van een straatnaam of nummer.

Verklaring van symbolen:

niets (blanco) : het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen . : het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim

• : voorlopige cijfers ** : nader voorlopige cijfers

3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN

Relevante tabellen en kaarten:

Geluid in Nederland (berekende geluidsbelasting op een resolutie van 10 meter)

4. BRONNEN EN METHODEN

Bronnen:

Organisatie die de gegevens uit deze tabel levert: RIVM: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

Website van de gegevensbron waar de cijfers in deze tabel vandaan komen: Atlas Leefomgeving: https://www.atlasleefomgeving.nl

Beschrijving geluidmodel: Geluidmodel Stamina rapport (pdf)

Statistische gegevens per vierkant en postcode 2018–2017– 2016–2015 : CBS Statistische gegevens per vierkant en postcode (pdf)

Meer informatie over het dossier geluid staat op de pagina “meer-weten” van de Atlas leefomgeving: https://www.atlasleefomgeving.nl/meer-weten/geluid

Data verstrekker: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)

Methoden:

De cijfers in deze tabel zijn afkomstig van het geluidmodel Stamina van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De tabel bevat het percentage blootgestelde populatie per blootstellingscategorie voor wegverkeer en treinverkeer. Deze tabel is gebaseerd op geluidkaarten die zijn gepubliceerd op de Atlas Leefomgeving. De geluidkaarten op de Atlas Leefomgeving hebben een resolutie van 10 meter en zijn beschikbaar voor het gehele etmaal (Lden) en de nachtperiode (Lnight). Deze geluidkaarten zijn omgezet naar geluidbelastingen op buurt-, wijk- en gemeenteniveau.

Geluidkaarten Het STAMINA-model staat voor Standard Model Instrumentation for Noise Assessments en is door het RIVM ontwikkeld. Het RIVM gebruikt dit standaardmodel om omgevingsgeluid in Nederland in kaart te brengen. Het model is gebaseerd op de Standaard Karteringsmethode voor verkeerslawaai en industrielawaai, die in Nederland is voorgeschreven om de Europese richtlijn voor omgevingslawaai uit te voeren. Het STAMINA-model levert data waarmee geluidkaarten worden gemaakt. Deze kaarten geven een beeld van de geluidbelasting in Nederland en de kaarten zijn online beschikbaar via de Atlasleefomgeving.

Basisregistraties Adressen en Gebouwen De geluidkaarten van wegverkeer en treinverkeer (beide voor 2016) zijn in een GIS systeem gekoppeld met informatie uit de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). De BAG is de registratie waarin gemeentelijke basisgegevens over alle gebouwen en adressen in Nederland zijn verzameld. Bij het RIVM wordt een aangepaste versie van de BAG gebruikt. De BAG bij het RIVM bevat alle adresseerbare (verblijfs)objecten met adres en pand informatie; dit betekend dat panden zonder adres in principe niet in de BAG-versie van het RIVM zullen voorkomen. Een adres betekent in dit geval een straatnaam en huisnummer eventueel aangevuld met een huisletter. Daarnaast is de BAG verrijkt met informatie over de gemiddelde huishoudgrootte per postcode 6 (Statistische gegevens per vierkant en postcode 2018–2017– 2016–2015 met data voor het jaar 2016). Voor deze koppeling is de RIVM versie van de BAG gebruikt met als peildatum 1 januari 2016.

Blootstellingsdata Op basis van de gemiddelde huishoudgrootte (het aantal inwoners in particuliere huishoudens gedeeld door het aantal particuliere huishoudens, afgerond op één decimaal) en het aantal verblijfsobjecten met bijbehorende geluidsbelasting is vervolgens per blootstellingscategorie en per buurt, wijk of gemeenten (CBS buurt,- wijk en gemeente bestand voor het jaar 2016) de fractie van het totaal aantal blootgestelde personen bepaald. In de tabel zijnde fracties omgezet naar percentages.

Detail:

Blootstellingscategorieën Voor de bepaling van de blootstellingscategorieën voor wegverkeer is uitgegaan van de geluidverdeling over de gehele populatie in Nederland, waarbij de afzonderlijke categorieën zoveel mogelijk overeenkomen met de percentielgrenzen P50 (>50db), P75 (>55 dB) en P90 (>60 dB) voor geheel Nederland. Omdat voor treinverkeer een substantieel deel van de populatie in Nederland geen geluidbelasting kent is deze methode niet toepasbaar voor treinverkeer. Daarom zijn voor treinverkeer, in het kader van de vergelijkbaarheid, de blootstellingscategorieën voor wegverkeer overgenomen.

Toegepaste GIS-methodiek Voor de koppeling van de geluidkaarten met de BAG in het softwarepakket GRASS is het commando “v.what.rast” gebruikt. "v.what.rast" haalt een rasterwaarde op van een gegeven rasterkaart (in dit geval een geluidkaart) voor elk punt of zwaartepunt opgeslagen in een gegeven vectorkaart (in dit geval de BAG).

Vaststelling van de gemiddelde huishoudgrootte De gemiddelde huishoudgrootte per BAG-object wordt bepaald door de totale populatie per postcode-6 te delen door het aantal objecten met een verblijfsfunctie.

Gebruik:

De cijfers moeten met voorzichtigheid worden gebruikt. Bij het opstellen van de geluidkaarten wordt gepoogd de werkelijkheid zo goed mogelijk te benaderden, maar de cijfers blijven inschattingen van de werkelijke geluidbelasting en kunnen lokaal afwijken. Hoewel de percentages zijn gegeven met één decimaal nauwkeurigheid is de decimaal slechts indicatief en alleen gegeven om bij een berekening tot een correcte afronding te kunnen komen. De kaarten en daarmee deze tabel zijn niet geschikt om aan (wettelijke) normen voor geluid te toetsen, maar geven een indicatie van de geluidbelasting en -blootstelling en zijn bedoelt als screeningsinstrument.

5. MEER INFORMATIE

Atlas Leefomgeving Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Bilthoven Contactpagina Atlas Leefomgeving

CC BY 4.0 gelicenseerd. Volledige licentietekst CC BY 4.0