Alle zaken die uitstromen bij de rechter in eerste aanleg in het betreffende jaar. (01-01-2001 - 20-11-2023)

Het OM kan een zaak voor de rechter brengen. Deze neemt een beslissing in de zaak, bijvoorbeeld een schuldigverklaring met strafoplegging of ontslag van (alle) rechtsvervolging. Als een verdachte schuldig is bevonden, kan de rechter besluiten één enkele straf of maatregel op te leggen of een combinatie van straffen en maatregelen. Daardoor komt het aantal opgelegde sancties hoger uit dan het aantal schuldigverklaringen. Dit data-ontwerp bevat rechtbankstrafzaken die zijn afgedaan door het de rechter in eerste aanleg, de kenmerken van de zaak zoals aard en inhoud van het vonnis en de datum van eindbeslissing, de kenmerken van de verdachte zoals het rinnummer en het soort verdachte en de kenmerken van het feit zoals de datum van plegen en de aard van het misdrijf. In de component zijn zowel natuurlijke personen als rechtspersonen opgenomen.

Meer informatie over het verkrijgen van toegang tot de data:

> https://www.cbs.nl/nl-nl/onze-diensten/maatwerk-en-microdata/microdata-zelf-onderzoek-doen

Methodiek

De component is uniek op zaaknummer en volgnummer. Een persoon kan meerdere keren in de component voor komen als er meerdere zaken tegen deze persoon zijn uitgestroomd bij de rechter in eerste aanleg. Bij het bepalen van het soort misdrijf wordt gekeken naar het zwaarste feit binnen de zaak. Dit wordt bepaald op basis van het feit waarop in de wet de hoogste straf staat. Bij gelijke straffen wordt het eerstgenoemde delict genomen. Op basis van het zwaarste feit wordt de indeling naar standaard classificatie misdrijven 2010 gemaakt. Bij de beslissing van de rechter wordt gekeken naar de beslissing op zaakniveau. Daarbij wordt dus niet gekeken naar de beslissing per afzonderlijk feit, maar bij de zaak als geheel. Het kan zijn dat het zwaarste feit wordt geseponeerd terwijl de verdachte voor een lichter feit wel schuldig wordt verklaard. Op zaakniveau is er dan sprake van een schuldigverklaring.

Medio 2008 is de vervroegde invrijheidstelling vervangen door de voorwaardelijke invrijheidstelling. Bij de vervroegde invrijheidstelling hoefde standaard een deel van de straf niet te worden uitgezeten. Bij de voorwaardelijke invrijheidstelling kunnen gestraften met een strafduur van één tot en met twee jaar vrijkomen nadat zij één jaar plus een derde van de rest van de straf hebben uitgezeten. Van straffen langer dan twee jaar moet twee derde worden uitgezeten. Hier zijn voorwaarden aan verbonden. Houdt de veroordeelde zich niet aan de voorwaarden, dan kan de invrijheidstelling worden afgesteld, uitgesteld of herroepen. De regeling is minder ruim dan de vervroegde invrijheidstelling.

Populatie

De uitstroom bij de rechter in eerste aanleg wordt bepaald door alle zaken te selecteren met ten minste één primair rechtbankfeit waarvan de datum van het eindvonnis in het betreffende jaar ligt. Daarmee bevat het bestand alle rechtbankstrafzaken die in het verslagjaar zijn afgedaan door de rechter in eerste aanleg. Deze strafzaken zijn in het verslagjaar of in een eerder jaar ingeschreven bij het Openbaar Ministerie (OM) danwel door het OM afgedaan. Rechtbankstrafzaken betreffen voor het grootste deel misdrijven. Een heel specifiek deel van de misdrijven (stroperij en enkele milieu- en drugsdelicten) maakt hier echter geen onderdeel van uit, omdat deze door de sector kanton worden behandeld. Daarnaast worden sommige overtredingen (landloperij, bedelarij, in de economische sfeer of in combinatie met misdrijven) door de sector straf behandeld (de laatste jaren rond de 1,3% van de rechtbankstrafzaken). Het betreft zaken uit twee systemen van het OM: Communicatiesysteem Openbaar Ministerie Parket AdminiStratie (COMPAS) en Geïntegreerd Processysteem (GPS). Deze laatste is sinds 2008 geleidelijk ingevoerd bij de parketten.

Het gaat om alle zaken die bij de rechter worden aangebracht en waar een eindbeslissing op wordt genomen door de rechter. Dit betekent dat zaken waarin de rechter besluit om de zaak naar een ander forum te verwijzen of de dagvaarding nietig te verklaren, niet worden meegenomen.

Bij deze manier van tellen komen er ook zaken voor de rechter die al geteld zijn bij de uitstroom van het OM of eerder bij de rechter. Immers, als er verzet wordt aangetekend tegen een strafbeschikking OM of de executie van een strafbeschikking OM mislukt, kan het OM de zaak dagvaarden of oproepen ter terechtzitting naar aanleiding van verzet.

Een zaak kan ter zitting door de rechter worden samengevoegd met een andere zaak. De beslissing in deze eerste zaak is dan 'voeging ter zitting', terwijl de beslissing in de andere zaak iets anders is. Voegingen ter zitting worden niet meegenomen in de cijfers van de uitstroom rechter. De uitspraak in de zaak waarbij gevoegd wordt, wordt wel meegenomen.