Historische infrastructuur (lijnen) (Omgevingsvisie en -verordening 2023)

De historische infrastructuur in dit lijnenbestand geeft alle transportaderen weer die in het verleden van regionaal belang zijn geweest. Dat zijn wegen, smalsporen en spoorwegen. Overijssel kende tot in de 19e eeuw uitgestrekte woeste gronden. De kerktorens van de nederzettingen vormden daarom vaak de enige oriëntatiepunten en bepaalde, naast de ondergrond, mede de richting van de weg. Ook belangrijke regionale routes volgden deze tracés, in tegenstelling tot de snelwegen die de nederzettingen juist vermijden. Een uitzondering vormden de Hessenwegen. In de winter waren laaggelegen gebieden vaak zo vochtig dat ze onbegaanbaar werden. Hierdoor moest men de hoger gelegen gebieden opzoeken zoals dijken, oeverwallen van beekjes en ruggen in het landschap. Wanneer de natte gebieden zo groot waren dat men ver moest omreizen werden soms verhoogde tracés aangelegd om zo een weg te creëren die ook in de winter begaanbaar bleef. In de zomer waren met name de hooggelegen ruggen zo droog dat de zandpaden mul werden. De paden werden op deze plaatsen regelmatig verlegd om te voorkomen dat karren vast kwamen te zitten. Toch bleven de routes die werden gevolgd in grote lijnen hetzelfde, waardoor ze op kaart konden worden gezet. De historische routes zijn dus sterk verbonden met het landschap en de ontwikkeling van nederzettingen in het verleden. In de 19e eeuw werd vervoer over land geleidelijk gemechaniseerd. Via spoorwegen konden goederen en personen veel sneller en in grotere aantallen worden vervoerd dan via de oude landwegen. De nationale en regionale spoorlijnen zijn voor het overgrote deel nog steeds in gebruik. De stoomtramlijnen zijn in de jaren 1930 en 1940 vrijwel allemaal verdwenen, de tracés van deze lijnen zijn vaak nog deels in het landschap te herkennen. Ze vormen een herinnering aan een belangrijke periode in de Nederlandse geschiedenis.